De inzet van kunstmatige intelligentie (AI) groeit snel, maar niet elke sector kan zomaar experimenteren. Vooral in de zorg en de overheid gelden strikte regels rond privacy, gegevensbescherming en transparantie. Denk aan de Algemene verordening gegevensbescherming (AVG), maar ook aan specifieke wetgeving en interne richtlijnen. Dit maakt de adoptie van AI uitdagender, maar ook waardevoller: juist hier kan AI veel tijd en kosten besparen.

In dit artikel bespreken we wat organisaties kunnen leren van de manier waarop zorginstellingen en overheden AI implementeren. We laten zien welke risico’s er spelen, hoe je die kunt beperken en welke lessen breder toepasbaar zijn voor andere sectoren.

Waarom AI in zorg en overheid extra gevoelig ligt

Gevoelige persoonsgegevens

Zorginstellingen werken dagelijks met medische dossiers, diagnoses en behandelplannen. Gemeenten en andere overheidsorganisaties beheren burgerservicenummers, uitkeringsgegevens en belastinginformatie. Dit zijn bij uitstek gevoelige persoonsgegevens die extra goed beschermd moeten worden.

Strenge wet- en regelgeving

Naast de AVG gelden er in de zorg bijvoorbeeld ook de Wet aanvullende bepalingen verwerking persoonsgegevens in de zorg (Wabvpz) en in de overheid allerlei interne richtlijnen rond informatiebeveiliging (BIO-normenkader). Een AI-toepassing die hier niet aan voldoet, kan direct leiden tot boetes, reputatieschade of zelfs rechtszaken.

Vertrouwen van burgers en patiënten

In sectoren waar vertrouwen cruciaal is, kan één datalek of verkeerde AI-beslissing grote gevolgen hebben. Daarom is veiligheid en transparantie vaak belangrijker dan pure innovatie.

Lessen uit de praktijk: hoe zorg en overheid AI inzetten

1. Begin klein met een proof of concept (POC)

Veel organisaties starten met een afgebakend pilotproject. Bijvoorbeeld een AI-chatbot die alleen toegang heeft tot algemene beleidsdocumenten of medische richtlijnen zonder patiëntgegevens. Dit beperkt de risico’s, maar geeft wel een eerste beeld van de toegevoegde waarde.

2. Integreer AI met bestaande beveiligingssystemen

Een veelgebruikte aanpak is om AI niet als losstaand systeem te laten draaien, maar te koppelen aan bestaande IT-structuren. Denk aan Single Sign-On (SSO) via Azure Entra ID of bestaande identity- en accessmanagementsystemen. Hierdoor houdt de IT-afdeling grip op toegangsrechten en logins.

3. Zorg voor volledige documentatie

Bij de overheid en in de zorg is documentatie vaak net zo belangrijk als de software zelf. Denk aan een Data Protection Impact Assessment (DPIA), technische handleidingen, auditlogs en gebruiksprotocollen. Dit geeft bestuurders en toezichthouders zekerheid en versnelt de goedkeuringsprocessen.

4. Betrek compliance en security vanaf dag één

In commerciële organisaties zien we vaak dat een AI-tool wordt ontwikkeld en pas later door security wordt bekeken. In de zorg en overheid gebeurt dit anders: compliance is vanaf de start onderdeel van het projectteam. Hierdoor worden risico’s vroegtijdig gesignaleerd en opgelost.

Concrete AI-toepassingen in zorg en overheid

1. AI-chatbots voor protocollen en beleid
   Zorgprofessionals kunnen via een veilige chatbot snel de juiste richtlijnen vinden, inclusief bronvermelding. Dit bespaart tijd en verkleint de kans op fouten.

2. Tender- en aanbestedingsassistenten
   Overheidsorganisaties gebruiken AI om aanbestedingsdocumenten te analyseren en standaardantwoorden voor te bereiden. Dit kan de doorlooptijd tot 75 procent verkorten en duizenden euro’s besparen per tender.

3. Automatische documentclassificatie
   AI helpt bij het ordenen en anonimiseren van documenten, bijvoorbeeld bij WOO-verzoeken of medische onderzoeksdata. Dit maakt processen efficiënter én veiliger.

Wat commerciële bedrijven hiervan kunnen leren

Compliance is een verkoopargument

Bedrijven die AI inzetten in minder gereguleerde sectoren kunnen leren van de hoge standaarden in zorg en overheid. Als je vanaf dag één laat zien dat je veiligheid, logging en compliance serieus neemt, wordt AI sneller geaccepteerd door klanten en partners.

Transparantie bouwt vertrouwen

Toon gebruikers altijd waar informatie vandaan komt. Gebruik bij RAG-toepassingen (retrieval augmented generation) bronvermelding en logging. Dit voorkomt dat AI als “black box” wordt gezien.

Kies voor retainer-modellen in plaats van losse projecten

Zorg- en overheidsorganisaties werken vaak met langdurige contracten en abonnementen. Voor leveranciers betekent dit stabiele inkomsten, voor klanten betekent dit continuïteit en updates.

Praktische tips om veilig te starten met AI

1. Start met een vierweekse proof of value op een afgebakend proces.

2. Gebruik niet-gevoelige data in de eerste fase.

3. Zorg dat IT en compliance vanaf dag één meedoen.

4. Documenteer iedere stap: datastromen, toegangsrechten en risicoanalyses.

5. Denk in retainers en continuïteit, niet in losse projecten.

Conclusie

De zorg en overheid laten zien dat AI succesvol kan worden ingezet, zelfs in omgevingen met de strengste regels. Het geheim zit in klein beginnen, veiligheid vooropstellen en compliance meenemen vanaf de eerste dag.

Andere sectoren kunnen hier veel van leren. Door nu al dezelfde standaarden te hanteren, bouw je vertrouwen op en verklein je de kans dat AI-projecten stranden in discussies over risico’s.

Bij NoordAI helpen we organisaties om AI veilig, schaalbaar en compliant in te zetten. Wil je weten hoe dit er voor jouw organisatie uitziet? Neem contact op en plan een vrijblijvend gesprek.

www.noordai.nl
info@noordai.nl